काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्षको तेस्रो त्रैमासमा सबै वाणिज्य बैंकहरूले बेसरेट घटाएका छन् । बैंकहरूले सार्वजनिक गरेको तेस्रो त्रैमासिक वित्तीय प्रतिवेदनमा सबै वाणिज्य बैंकको आधार दर(बेसरेट) घटेको हो ।
चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्म ९.४४ प्रतिशत रहेको बैंकहरूको औसत बेसरेट तेस्रो त्रैमासमा आइपुग्दा ०.८३ प्रतिशतले घटेर ८.६१ प्रतिशतमा सीमित भएको छ । बैंकहरूको बेसरेट घट्नु भनेको ब्याजदर घट्नु सरहनै हो । जुन बैंकको बेसरेट कम हुन्छ ऋणीले ऋण लिँदा सस्तो ब्याजदरमा ब्याज पाउँछन् । अर्थात जति बेसरेट कम भयो ऋणीे पाउने ऋण त्यतिनै सस्तो हुन्छ ।
राष्ट्र बैंकले कर्जाको प्रकार तथा भुक्तानी अवधिका आधारमा छुट्टाछट्टै प्रिमियम दर तय गरी मासिक रुपमा कर्जा तथा सापटको ब्याजदर निर्धारण तथा प्रकाशन गर्नु पर्ने व्यवस्था गरेको छ ।
यस्तै आगामी महिनाको लागि कर्जा तथा सापटमा लागुू हुने ब्याजदर सम्बन्धी सूचना नेपाली महिना सुरु हुनु पूर्व प्रकाशित गरिसक्नुपर्ने छ । कर्जा लगानी गर्दौ बैंकहरुले लिने प्रिमियम दर कर्जाको जोखिम र राष्ट्र बैंकले उक्त कर्जाको निर्धारण गरेको जोखिम भारलाई समेत ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले कर्जाको ब्याजदरलाई आधार दरसँग आवद्ध गराएको छ । राष्ट्र बैंकले बैंकहरुलाई हरेक त्रैमासको औसत आधार दरको आधारमा कर्जाको ब्याजदर निर्धारण गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ । बैंकहरुको आधार दर बढ्दा कर्जाको ब्याजदर पनि बढ्ने गर्छ भने घट्दा घट्ने गर्छ ।
चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म आईपुग्दा स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंकको बेसरेट ६.५३ प्रतिशत, दुई ओटा बैंक राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक र नेपाल बैंकको बेसरेट ७ प्रतिशत बढि झरेको छ । १२ वाणिज्य बैंकको ८ प्रतिशत भन्दा माथि छ भने पाँच ओट वाणिज्य बैंकको ९ प्रतिशत भन्दा बढी बेसरेट देखिन्छ ।
सबैभन्दा सस्तो ऋण कुन बैंकमा पाइन्छ ?
चालु आवको तेस्रो त्रैमाससम्म आईपुग्दा स्ट्याण्डर्ड चार्टर्ड बैंकको बेसरेट सबैभन्दा कम देखिएको छ । सो बैंकबाट कर्जा लिने ऋणीले सबैभन्दाबाट कम ब्याजदरमा कर्जा पाउने छन् । चालु आवको पहिलो त्रैमासमा ८.४२ प्रतिशत रहेको स्ट्याण्र्डड चार्टर्ड बैंकको बेसरेट दोस्रो त्रैमासमा आइृपुग्दा सो रेट झरेर ७.५६ प्रतिशतमा ओर्लिएको छ भने तेस्रो त्रैमासमा अझ घटेर ६.५३ प्रतिशतमा ओलिएको बैंकले प्रकाशित गरेको वित्तीय विवरणमा उल्लेख गरिएको छ ।
राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको बेसरेट ७.३१ प्रतिशत सिमित भएको छ । बैंकको पहिलो त्रैमासमा ८.७० प्रतिशत रहेको बेसरेट दोस्रो त्रैमासमा आईपुग्दा ७.९० प्रतिशतमा झरेको छ ।
त्यैगरी यस अवधिमा नेपाल बैंकको बेसरेट पहिलो त्रैमासमा ९.१९ प्रतिशत रहेको बेसरेट दोस्रो त्रैमासमा आईपुग्दा झरेर ८.५५ प्रतिशतमा ओलिएको छ भने तेस्रो त्रैमासमा अझ घटेर ७.९९ प्रतिशतमा सिमित भएको छ ।
पहिलो त्रैमासमा ९.७० प्रतिशत बेसरेट रहेको एभरेष्ट बैंकको बेसरेट दोस्रो त्रैमासमा आईपुग्दा ८.८७ प्रतिशत थियो भने तेस्रो त्रेमासमा आईपुग्दा सो बेसरेट ८.१३ प्रतिशतमा सिमित भएको छ ।
त्यसैगरी नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंकको बेसरेट ८.३२ प्रतिशतमा सिमित भएको छ । बैंकको पहिलो त्रैमासमा ९.९९ प्रतिशत रहेकोमा दोस्रो त्रैमासमा बैंकको यस्तो बेसरेट ९.४१ प्रतिशतमा सिमित थियो ।
यता पहिलो त्रैमासमा ९.७५ प्रतिशत बेसरेट रहेको सानिमा बैंकको दोस्रो त्रैमासमा घटेर ९.२९ प्रतिशतमा ओलिएकोे बेसरेट तेस्रो त्रैमासमा आइपुग्दा अझै घटेर ८.३५ प्रतिशतमा सिमित भएको छ ।
नबिल बैकको बेसरेट ८.३६ प्रतिशत, सिद्धार्थ बैंकको ८.४६ प्रतिशत, प्रभु बैंकको बेसरेट ८.४८ प्रतिशत, कृषि विकास बैंकको ८.६८ प्रतिशत, ग्लोबल आइएमई र्बैकको ८.८४ प्रतिशत, एनआईसी एशिया बैंकको ८.८६ प्रतिशत, नेपाल एसबिआई बैंकको ८.९५ प्रतिशत, माछापुच्छ्रे बैंकको ८.९७ प्रतिशत, सिटिजन्स बैंकको ८.९९ प्रतिशतमा सिमित भएको छ ।
त्यसैगरी आर्थिकको वर्षको तेस्रो त्रैमासमा आईपुग्दा लक्ष्मी सनराईज बैंकको बेसरट ९.१२ प्रतिशत, एनएमबि बैकको ९.१५ प्रतिशत, प्राइम बैंकको ९.२७ प्रतिशत, कुमारी बैंकको ९.६३ प्रतिशत, हिमालयन बैंकको ९.८४ प्रतिशतमा सिमित भएको सार्वजनिक तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
यसरी गर्छन बैंकहरूले कर्जाको आधारदर गणना
बैंकहरुले आधार दर गणना गर्दा निक्षेप लागत वा कोष लागत सबैभन्दा महत्वपूर्ण हुन्छ । यसबाहेक संस्था सञ्चालनका लागि गर्नुपर्ने सञ्चालन खर्च वापतको लागत, शून्य प्रतिफलमा अनिवार्य नगद अनुपात कायम गर्दा परेको लागत, निक्षेप लागत भन्दा कम प्रतिफल प्राप्त हुने गरी वैधानिक तरलता अनुपात कायम गर्दाको लागत र संस्थाका लगानीकर्ताहरुको पूँजीगत लगानीको लागि प्रदान गर्नुपर्ने सामान्य प्रतिफल कर्जाको आधार दर गणनामा समावेश हुने गर्छ ।
बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले कर्जाको ब्याजदर निर्धारण गर्दा आधार दरलाई सन्दर्भदरको रुपमा लिई ग्राहक÷क्षेत्र विशेष जोखिम तथा कर्जाको अवधि विशेष प्रिमियम समावेश गरी त्यस्तो ब्याजदर निर्धारण गर्ने गरिन्छ ।
