काठमाडौं । नेपाल राष्ट्र बैंकको निर्देशनलाई ४ वटा बैंकले अटेर गरेका छन् । राष्ट्र बैंकले कालोधन भएको आशंका गरेर रोक्का राख्न दिएको निर्देशन प्रभु, कुमारी, बैंक अफ काठमाडौं तथा प्राइम कमर्शियल बैंकले अटेर गरेका हुन् । राष्ट्र बैंक उच्च स्रोतका अनुसार अमेरिकाबाट नेपाल भित्रिएको शंस्कापद रकम (कालोधन) आएको खाता हामीले रोक्का राख्न निर्देशन दिए पनि बैंकहरूले अटेर गरेर ४० करोड रुपैयाँ रिलिज गरिदिएका हुन् ।
राष्ट्र बैंकले यी चारै बैंकलाई उक्त खातामा रहेको रकम रिलिज नगर्न बैंकहरूलाई सकुर्लर नै जारी गरेर निर्देशन दिएको थियो तर बैंकहरूले भने राष्ट्र बैंकले दिएको निर्देशनलाई लत्याउँदै कालोधन भनेर आशंका गरेको र अनुसन्धानको दायरामा रहेको मोटो रकम राष्ट्र बैंकलाई थाहै नदिइ रिलिज गरिदिएका हुन् ।
नेपाल राष्ट्र बैंकले उक्त रकम शंकास्पद रहेको ठहर गर्दै नेपाल प्रहरी, केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो र सम्पत्ति शुद्धिकरण विभागलाई अनुसन्धान गर्न पठाएको थियो । उक्त रकमका विषयमा नेपाल राष्ट्र बैंक, नेपाल प्रहरी, केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो र सम्पत्ति शुद्धीकरण विभागबाट अनुसन्धान भइरहेको छ ।
वित्तीय शुद्धीकरणबारे अनुसन्धान गर्ने अमेरिकी निकाय फाइनान्सियल क्राइम इन्फोर्समेन्ट नेटवर्क (फिनसेन) ले शाहको लगानीको स्रोतबारे शंका गरेर नेपाल राष्ट्र बैंकलाई रकम रोक्का गर्न पत्र पठाएको थियो । त्यसैका आधारमा राष्ट्र बैंकले प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो (सीआईबी), सम्पत्ति शुद्धीकरण अनुसन्धान विभागलगायतका निकायमा अनुसन्धान गर्न र रकम रोक्का राख्न पत्राचार गरेको थियो । उक्त रकमको विषयमा अनुसन्धान भइरहेको र छिटो अध्ययन प्रतिवेदन दिन पनि राष्ट्र बैंकले अनुरोध गरिरहेको राष्ट्र बैंकका एक अधिकारीले बताए ।
अछामका पृथ्वीबहादुर शाहले अमेरिकाबाट शंकास्पदरूपमा नेपाल भित्र्याउन खोजेको ४० करोड रुपैयाँका सम्बन्धमा लामो समयदेखि अनुसन्धान भइरहेको छ । राष्ट्र बैंकले रोक्का राख्नुपर्ने खाता रिलिज गरिदिएको भन्दै यी बैंकहरूलाई कारवाही गरेको हो । राष्ट्र बैंक, बैंक तथा वित्तीय संस्था नियमन विभागले रोक्का राख्न निर्देशन दिएका खाताहरूबाट कारोबार गरेको पाइएकोले बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृतहरूलाई सचेत गराएको थियो ।
कुन बैंकले कति रकम रिलिज गरे भन्ने विषयमा भने राष्ट्र बैंकले जानकारी गराउन चाहेन । तर, सोही पैसा रिलिज गरेर कारवाही गरेको र बैंकका सीईओहरूलाई सचेत गराइएको विषयमा भने राष्ट्र बैंकले स्वीकार गरेको छ । यो सचेतनापछि राष्ट्र बैंकले फेरि पनि अटेर गरेका सम्पत्ति शुद्धीकरण सम्बन्धी राष्ट्र बैंक ऐनले गरेको व्यवस्थाअनुसार कारवाही तथा जरिवाना गर्नेछ ।
अनुसन्धान नसकिँदै शाहकै नाममा र उनको विभिन्न कम्पनीबाट आएको रकम रोक्का गर्न राष्ट्र बैंकले विभिन्न बैंकलाई सर्कुलर नै जारी गरेर निर्देशन दिएको थियो । शाहले वर्ल्ड ट्राभल्स एन्ड इन्भेस्टमेन्ट, वर्ल्ड फर्स्ट होलिडे, वर्ल्डवाइड रेमिट, वर्ल्ड एक्सपोर्ट एन्ड इम्पोर्ट, टाइम्स टुडे, पिस होलिडे, इन्भायरमेन्ट प्रालिसहितका कम्पनी र व्यक्तिको नाममबाट नेपालमा डलर भित्र्याइरहेका आशंका गरिएको छ ।
त्यसरी नै नेपाल राष्ट्र बैंक ऐन २०५८ को दफा १०० ले केन्द्रीय बैंकको नियम उल्लंघन गर्ने बैंकहरूलाई सचेत गराउने वा लिखित चेतावनी दिने, सुधारात्मक कदम चाल्नका लागि सञ्चालक समितिलाई कबुलियतनामा गराउने, बारम्बार हुने उल्लंघन अन्त्य गर्न, त्यसबाट अलग रहन र सुधारात्मक कदम चाल्नका लागि लिखित आदेश जारी गर्ने गर्छ ।
बैंकले दिने सेवा निलम्बन गर्ने वा अन्त्य गर्ने, वाणिज्य बैंक वा वित्तीय संस्थाले आफ्नो सेयरहोल्डरलाई दिने लाभांशको वितरणमा प्रतिबन्ध लगाउने, वाणिज्य बैंक वा वित्तीय संस्थाले स्वीकार गर्न सक्ने निक्षेप रोक लगाउने वा कर्जामा प्रतिबन्ध लगाउन सक्ने सहितको कारवाही राष्ट्र बैंकले आफ्नो निर्देशन नमान्ने बैंकलाई गर्न सक्छ । यसका अतिरिक्त वाणिज्य बैंक वा वित्तीय संस्थाको इजाजतपत्र निलम्बन वा रद्द गर्नेसहितको कारवाही पनि केन्द्रीय बैंकको निर्देशन नमान्ने बैंकलाई गर्न सक्छ ।
