काठमाडौं । आजकल सुरक्षित र शुद्ध पिउने पानी सहज रूपमा उपलब्ध छैन र यसको मुख्य कारण वातावरणको ह्रास र औद्योगिक विकास दिनानुदिन बढ्दै गएको छ । तसर्थ, दूषित पानी पिउनाले मनसुनको मौसममा झाडापखाला, डेसेन्टरी र हैजाजस्ता घातक पानीजन्य रोगहरू लाग्न सक्छ भन्ने कुरामा प्रत्येक व्यक्ति सचेत हुनुपर्छ ।
हैजा महामारी हो र यो काठमाडौं उपत्यका सहित नेपालका विभिन्न भागहरूमा देखिएको छ । यो भिब्रियो कोलेरा नामक ब्याक्टेरियाबाट हुने तीव्र, पानीको पखाला हो । उपचार बिना, रोगले लक्षणहरू सुरु भएको केही घण्टा भित्र गम्भीर निर्जलीकरणबाट मृत्यु पनि हुन सक्छ। पिउने पानीलाई मलको प्रदुषणबाट जोगाउन नसकिने ठाउँहरू जस्तै घना जनसंख्या भएको सहरी क्षेत्र र बस्तीहरूमा छिट्टै हैजा फैलिन सक्छ । काठमाडौं उपत्यकामा बसोबास गर्ने १३ लाख मानिस देशकै सबैभन्दा बढी प्रभावित र जोखिममा छन् ।
रोग फैलिनेबाट नियन्त्रण गर्न हैजाका केसहरूको द्रुत पहिचान र प्रतिक्रिया आवश्यक छ । काठमाडौं उपत्यका नेपालको सबैभन्दा छिटो बढिरहेको सहरी केन्द्र हा े। काठमाडौंका धेरै मानिसहरूको सुरक्षित पिउने पानी र सरसफाइ सुविधाहरूमा सीमित पहुँच छ । ठोस र तरल फोहोर व्यवस्थापन गर्न वा वातावरणीय सरसफाईमा सुधार गर्न नसक्दा पानी सम्बन्धी रोगहरूप्रति तिनीहरूको जोखिम अझ कमजोर हुन्छ । काठमाडौं उपत्यकामा लगभग हरेक वर्ष मेदेखि सेप्टेम्बरसम्म मनसुन महिनामा छिटपुट प्रकोपका साथ हैजाका केसहरू रेकर्ड हुन्छन् ।
हैजाको जोखिम कारकहरूमा अशुद्ध पिउने पानी, कम सरसफाइ र असुरक्षित खाना समावेश छ । हैजा–संक्रमित पानीले संक्रमण गरी पिउने सबैलाई बिरामी पार्न सक्छ । यो रोगबाट बच्नको लागि, तपाईंको पिउने पानीलाई शुद्ध गर्न आवश्यक छ, किनकि हैजा दूषित पानीबाट नै फैलिने गर्छ । हैजाको रोकथामको लागि सफा पिउने पानीको साथ–साथै बारम्बार हातको सरसफाइ, समग्र सरसफाइ, र दूषित मलको सम्पकबाट टाढा रहन महत्वपूर्ण हुन्छ ।
धाराकोे पानी वा बोरवेलको पानी पनि सुरक्षित हुँदैन किनकि यसमा घुलनशील अशुद्धताका साथमा भाइरस र ब्याक्टेरिया हुन सक्छ । हैजा जस्तो रोगहरूबाट बच्ने सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय पानीबाट घुलनशील अशुद्धता मात्र हटाउने नभई भाइरस र ब्याक्टेरिया जस्ता रोगजन्य किटाणुहरुलाई पनि नस्ट गर्ने वाटर प्यूरिफायर उपयोग गर्नु हो ।
