बैंकहरूको खराब कर्जा बढेर १ खर्ब ३० नाघ्दा इम्पेरिमेन्ट चार्ज वापत छुट्याए ३१ अर्ब (कसको कति ?)

काठमाडौं । चालु आर्थिक वर्षको तेस्रो त्रैमासमासम्म ९ महिनामा बैंकहरूले खराब कर्जा बढेर १ खर्ब ३० अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ नाघेको छ । बैंकहरूको खराब १५२.९० प्रतिशतले बढ्दा इम्पेरिमेन्ट चार्ज वापत छ्ट्याउनु पर्ने रकम पनि ह्वात्तै बढेको हो ।

बैंकहरूको खराब कर्जा औसतमै ३.०३ प्रतिशत पुग्दा बैंकहरूको अपेक्षित जोखिम सिद्धान्त अनुरुप छुट्याउने रकम ‘इम्पेरिमेन्ट जार्च’ बढेर ३१ अर्ब ३२ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । बैंकहरूले चालु आर्थिक वर्षको तेस्रो त्रैमाससम्म ४३ खर्ब ६८ करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी गरेका छन् ।

गत आर्थिक वर्ष साउनदेखि चैतसम्म बैंकहरूको खराब कर्जा औसतमा १.२३ प्रतिशतमात्रै थियो । वाणिज्य बैंकहरूको लगानी त्यतिबेलासम्म ४१ खर्ब ८९ अर्ब १६ करोड रुपैयाँ थियो । त्यति बेला भएको लगानी अनुसार बैंकहरूको खराब कर्जा ५१ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ हुन आउँछ । सो कर्जाको जोखिम वहन गर्नका लागि बैंकहरूले ७ अर्ब ३८ लाख रुपैयाँ छुट्याएका थिए ।

चालु आर्थिक वर्षको पहिलो ६ महिनामा बैंकहरूले यस्तो जोखिम वापत १६ अर्ब ३७ करोड ४८ लाख रुपैयाँ छुट्याएका थिए । दोस्रो त्रैमाससम्म बैंकहरूले खराब कर्जा २.३५ प्रतिशत थियो । बैंकहरूले चालु आवको माघ महिनासम्म ४२ खर्ब ७१ अर्ब २२ करोड रुपैयाँ कूल लगानी गरेका थिए । चालु आवकै दोस्रो त्रैमाससम्म करिब १ खर्ब खराब कर्जा रहेको बैंकहरूको ३ महिनाको अवधिमा खराब कर्जा बढेर १ खर्ब ३० अर्ब नाघेको छ । बैंकहरूको खराब कर्जा बढ्दा यसको प्रत्यक्ष असर नाफामा पनि देखिएको छ ।

कसले कति छुट्याए इम्पेरिमेन्ट चार्जका लागि रकम ?
गत आवको चैत महिनाको तुलनामा देशमा सञ्चालित २१ वटै वाणिज्य बैंकको खराब कर्जा बढ्दा इम्पेरिमेन्ट चार्ज पनि बढेको छ । सबैभन्दा बढी इम्पेरिमेन्ट चार्ज कुमारी बैंकले छुट्याएको छ भने सबैभन्दा कम एनआईसी एशिया बैंकले कर्जा जोखिमवापत रकम छुट्याएको छ ।

एनआईसी पछि विदेशी लगानीका बैंकहरू स्ट्याण्डर्ड चाटर्ड, एभरेष्ट र नेपाल एसबिआई बैंकले कर्जा व्यवस्थामा अब्बल देखिएका छन् । नेपाल इन्भेष्टमेन्ट मेगा बैंक, माछापुच्छे«, प्राइमले कर्जा नोक्सानी वापतको रकम अर्बभन्दा कम गरेका छन् ।

चालु आर्थिक वर्षको ९ महिनाको वित्तीय विवरण प्रकाशित गरेका २१ बैंकमध्ये सबैभन्दा बढी इम्पेरिमेन्ट चार्ज कुमारी बैंकले घुट्याएको छ । कुमारी बैंकले ३ अर्ब ९० करोड रुपैयाँ सो चार्ज वापत रकम छुट्याएको छ भने नबिल बैंकको खराब कर्जा बढ्दा इम्पेरिमेन्ट चार्ज वापत ३ अर्ब ३३ करोड रुपैयाँ छुट्याएको छ ।

बढी इम्पेरिमेन्ट चार्ज छुट्याउने बैंकको तेस्रो नम्बरमा परेको ग्लोबल आईएमई बैंकले २ अर्ब ७१ करोड रुपैयाँ इम्पेरिमेनट चार्ज वापत छुट्याएको छ । २ अर्बभन्दा बढी इम्पेरिमेन्ट चार्ज छुट्याउने बैंकहरूमा ग्लोबलसहित हिमालयन, सिद्धार्थ, कृषि विकास बैंक रहेको छ । समीक्षा अवधिमा हिमालयन बैंकले २ अर्ब ४५ करोड, सिद्धार्थ बैंकले २ अर्ब १६ करोड र कृषि विकास बैंकले २ अर्ब ११ करोड रुपैयाँ छुट्याएको छ ।

८ वटा बैंकको इम्पेरिमेन्ट चार्ज १ अर्ब ९ करोडदेखि १ अर्ब ५७ करोडको बीचमा रहेको छ भने अन्य बैंकको यस्तो चार्ज अर्बभन्दा कम रहेको छ । यो अवधिमा प्रभु बैंकले १ अर्ब ५७ करोड ६३ लाख रुपैयाँ इम्पेरिमेन्ट चार्ज छुट्याएको छ भने नेपाल बैंकले १ अर्ब ४८ करोड ५० लाख, राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकले १ अर्ब ३१ करोड ८९ लाख, सनराइज बैंकले १ अर्ब २९ करोड, एनएमबि बैंकको १ अर्ब १८ करोड, सानिमा बैंकको १ अर्ब १४ करोड ५८ लाख, सिटिजन्स बैंक इन्टरनेशनले १ अर्ब १२ करोड र लक्ष्मी बैंकले १ अर्ब ९ करोड रुपैयाँ इम्पेरिमेन्ट चार्ज छुट्याएको छ ।

बैंकहरूको खराब कर्जा बढ्दा इम्पेरिमेन्ट चार्ज बढेको बैंकर भुवन दाहालले बताए । ‘बजारमा १ वर्षदेखि लगानी योग्य पुँजीको अभाव छ, सो कारणले कर्जाको ब्याजदर बढ्यो,’ उनले भने ‘ आर्थिक गतिविधि सुस्त हुँदा कर्जा लिएका ऋणीले बैंकको ब्याज तिर्न सकेनन् र त्यसले बैंकको इम्पेरिमेन्ट चार्ज बढायो ।’ बैंकहरूले केही गरी कर्जाको ‘राइट टप’ गर्न पर्यो अवस्था आयो भनी खराब कर्जाको आधारमा यस्तो रकम छुट्याउनु पर्ने हुन्छ । सोहि अनुरुप बैंकहरूले इम्पेरिमेनट चार्ज छुट्याएका हुन् ।

अपेक्षित जोखिमको सिद्धान्त अनुसार बैंकहरूले अपेक्षित नोक्सानको गणना गरेर त्यसबापतको रकम इम्पेरिमेन्ट लस शीर्षकमा जगेडा राख्नुपर्छ भन्ने अवधारणा छ । यो विषयमा बैंकहरूले सहुलियत खोजेका थिए । एउटा अहिले व्यवस्था भएको ‘अपेक्षित सिद्धान्त’ र अर्को ‘अपेक्षित जोखिम सिद्धान्त’ आधारित भएकोले नियामक निकाय राष्ट्र बैंकले सो रकम छुट्याउन लगाएको हो ।

अपेक्षित जोखिम सिद्धान्त अनुसार बैंकहरूले नोक्सानीको गणना गरेर त्यस वापतको चार्ज राख्नु पर्ने हुन्छ । सोही कर्जा नोक्सानीलाई व्यहोर्नको लागि बैंकहरूले यति धेरै रकम राख्नु परेको हो । कोभिडका कारण बैंकहरूले प्रवाह गरेका धेरै कर्जा ऋणीले तिर्न नसकेको अवस्थामा पुगेका छ । सो कारण बैंकहरूले यस्तो कर्जा वापतको नोक्सानी व्यहोर्न सो रकम छुट्याएका हुन् ।

राष्ट्र बैंकले जारी गरेको चालु पुँजी कर्जासम्बन्धी नीतिले पनि खराब कर्जा बढाउनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । एकातिर अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउने केहि भूमिका खेल्ने सेयर बजार बढ्न सकेको छैन भने अर्कोतर्फ राष्ट्र बैंकले कोभिडको बेलामा लिएको खुकुलो नीति र आक्रामक कर्जा विस्तारको कारणले बैंकहरूको एनपीएल बढ्दा इम्पेरिमेन्ट चार्जबाट बढी रकम छुट्याउनु परेको हो ।